انبار داري در 3 مرحله انجام مي گيرد كه عبارتند از :
- مرحله دريافت يا تحويل گرفتن كالا
- مرحله نگهداري و حفاظت اجناس و كالا در انبار ( انبار كردن )
- مرحله صدور يا تحويل دادن كالا به خارج از انبار
وظايف انباردار
مسؤليت امور انبار و نگهداري موجوديهاي جنسي به عهده انبار دار است. او بايد تجربه و دانش كافي در روشهاي انبارداري، لياقت و كفايت اداره عمليات را دارا باشد و امانت داري او مورد تأييد قرار گيرد.
عوامل مؤثر در انتخاب محل انبار
با توجه به اهميت انبارها، براي ساختن يك انبار مناسب عوامل زير را بايد در نظر گرفت :
- برآورد ظرفيت يك انبار
- در نظر گرفتن نقطه مبدأ و مقصد
- محدوديتهاي زمين و عوامل جانبي آن
- محدوديتهاي قانوني و مسائل جانبي
- حفاظت وايمني
عوامل تخريب كالا :
عوامل تخريب كالا بسته به نوع كالا و شرايط نگهداري آن متفاوت مي باشد و شركتهاي توليد كننده به مرور زمان و با كسب تجربه راهكارهاي گوناگون براي جلوگيري از خرابي كالا و يا جنس توليد شده خود در انبارها و يا موقع بارگيري و حمل و نقل آن پيدا كرده اند .
عوامل تخريب كالا عبارتند از :
1- عوامل فيزيكي 2- عوامل شيميايي 3- عوامل بيولوژيكي 4- عوامل مكانيكي .
در شركتهاي سهامي آ ب و فاضلاب بيشترين نوع عامل تخريب از نوع عوامل فيزيكي مي باشد .
عوامل فيزيكي مانند :
زلزله : زلزله يك عامل تخريبي است و براي جلوگيري از آن بايد ساختمان انبار قدرت و مقاومت زلزله را داشته باشد بنابراين در موقع ساختن بناي انبار بايد پيش بيني لازم شود.
سيل : سيل نيز از عوامل ديگر تخريب است و براي جلوگيري از آن نبايد انبار را در مسير سيل ساخت .
دزدي : دزدي نيز از عوامل ديگر تخريب است براي كاهش اين خطر بايد از ورود افراد متفرقه به داخل انبار جلوگيري كرده و پنجره ها و دربها را نرده كشي و مجهز به دزدگير نمائيم. حتي الامكان انبار در محلهاي عبور و مرور و در كنار خيابان ساخته نشود و به طور كلي در ساخت انبار امنيت آن در نظر گرفته شود .
آتش سوزي : آتش سوزي نيز خود يكي ديگر از عوامل تخريب است و براي جلوگيري از آن بايد به پرسنل انبار آموزشهاي لازم را درباره اطفاي حريق بدهيم ودر موقع بروز آن هرچه سريعتر به آتش نشاني اطلاع داده و در محوطه انبار كپسولهاي آتش نشاني، آب، تابلوهاي هشدار دهنده و… مهيا باشد .
انواع وسايل حمل و نقل :
1-چرخ دستي : چرخ دستي ها وسايلي هستند كه به وسيله فرد در حالت ايستاده حركت داده مي شوند. اين وسايل مي توانند با نيروي محركه يا بدون آن باشد. نيروي محركه چرخهاي دستي معمولاً به وسيله انرژي الكتريكي تأمين مي شود و هدايت آنها به وسيله فرد صورت مي گيرد. چرخهاي دستي در انواع متنوعي ساخته شده اند كه برحسب نياز نوع مناسب آن انتخاب و مورد استفاده قرار مي گيرد. از اين وسايل براي حمل بارهاي كم و در مسافتهاي كوتاه استفاده ميشود. در انتخاب اين وسايل براي داخل انبار بايد به ابعاد چرخ دستي و عر ض راهرو هاي بين قفسه هاي انبار دقت نمود .
انواع چرخ دستي عبارتنداز :
- چرخ دستي افقي ( ساده )
- چرخ دستي چند طبقه
- چرخ دستي جمع آوري سفارشات
- چرخ دستي مايل
مكان ساخت انبار
امروزه متخصصين و طراحان با كسب تجربه و اطلاعاتي كه در طي سالها كار و تلاش از طراحان گذشته بدست آمده و با سرعتي كه علوم امروز از لحاظ معماري و شهر سازي و امور ساختماني پيشرفت كرده، ديگر براي ساختن مكاني براي استقرار كالا كه به آن انبار مي گويند دچار هيچ مشكلي نمي شوند و انبارها را به بهترين شكل ممكن و در بهترين مكان طراحي كرده و شروع به ساخت ساختمان آن مي كنند. حال براي آشنايي بيشتر با شرايط محيطي آن، چند نكته ساده و در عين حال مهم را براي شما توضيح خواهيم داد .
انبارها عموماً به دو گروه مختلف تقسيم مي شوند :
1) انبارهاي مركزي
2) انبارهاي فرعي
كارشناسان با توجه به نوع و شرايط توليد و حجم جنس توليد شده، محل استقرار انبار را، كه تا حد امكان بايد به محل دريافت و ارسال كالا نزديك باشد، انتخاب مي كنند. با اين روش در هزينه نقل و انتقال صرفه جويي شده و در عوض سرعت كار بالا رفته و به ميزان قابل توجهي در سود دهي توليد تأثير دارد و اين در مورد ساخت هر دو گونه انبار چه مركزي و چه فرعي رعايت مي شود.
پس از خريد كالا، نوبت به مرحله ورود كالا به انبار شركت مي باشد. بدين صورت كه فروشنده ضمن ارسال كالا، نسبت به ارسال فرمي بنام ( صورت حساب ) كه شامل مشخصات كالاي فرستاده شده، تعداد يا مقدار آن، قيمت واحد و قيمت كل آن مي باشد، مبادرت مي نمايد و با ورود كالا به انبار مؤسسه و تحويل آن به انباردار نسبت به صدور ( برگ رسيد كالا به انبار ) اقدام مي شود كه شامل فاكتور يا صورتحساب، فروشنده، وسيله حمل، شرح كافي تعداد يا مقدار آن، واحد، وزن، ارزش واحد و قيمت كل آن مي باشد.
مزايا و معايب سيستم
- شناسايي و دسترسي بهتر و راحت تر به موجودي انبار، مخصوصاً در مؤسسات با حجم موجوديهاي زياد و متنوع .
- دادن اطلاعات دقيق و صحيح به مديريت و ساير بخشهاي مؤسسه .
- سيستم با داشتن اهداف از پيش تعيين شده خود مي تواند اطلاعاتي كافي به افراد تازه وارد بدهد .
- اطمينان خاطر براي مديران و مسؤلين بخشها در برابر سيستم منظم كه متكي بر اطلاعات صحيح و كافي است .
- كنترل دقيق سيستم از طريق كنترل موجوديهاي انبار و بررسي اشكالات آن .
- كاهش هزينه هاي مصرف بدون مواد و تأثير روحي مثبت به علت وجود نظم و آگاهي مسؤلين از ميزان دقيق موجوديها .
معايب نداشتن سيستم انباداري
- ممكن است كمبود فضا در انبار بوجود آيد زيرا كالاها خوب چيده نشده و يا قبلاً پيش بيني نشده است.
- عدم نظم باعث جابه جايي اضافي و اتلاف وقت پرسنل انبار و در كل صدمه ديدن كالا مي شود.
- اتلاف وقت در مواقع انبار گرداني به علت نامرتب بودن انبار
- عدم توجه به وسايل ايمني و نحوه استقرار كالا و حمل نقل مي تواند موجب بروز خسارت جاني و مادي براي موسسه مي شود.
انبارها در موسسات توليدي با توجه به توليد و دامنه فعاليت كارخانه ، به دو نوع مركزي ( اصلي ) و فرعي تقسيم مي شوند . در كارخانه هاي بزرگ توليدي به علت حجم زياد توليد، ساختمان انبار مركزي را نمي توان نزديك كليه واحدهاي توليدي احداث نمود. لذا در هر واحد توليدي انبار فرعي ايجاد مي گردد و انبار مركزي هر چند وقت يك بار، مواد مورد نياز واحدهاي مختلف توليدي را به انبار همان واحد ارسال مي نمايد. در اين صورت، براي اداره انبارهاي فرعي، به كمك انبارداري نياز است كه مسؤليت اداره اين انبارها را زير نظر انباردار به عهده بگيرند
.
مدارك كالا در انبار
مداركي است كه در هنگام ورود كالا به انبار بايد صادر شود تا انباردار رسيدن جنس را به انبار تأييد كن . اين مدارك قابل استفاده در قسمتهاي ديگري از جمله : حسابداري، كامپيوتر مركزي، ـ كاردكس مركزي، دايره خريد و … مي باشد .